Hem Kanserin Nedeni Hem Tedaviye Giden Yol: Kanser Kök Hücreleri

Kök hücre, son yıllarda yapılan araştırmalara göre, hem kanserleşmede hem de bu hastalığın tedavisinde büyük bir rol oynarlar.Hücrelerin kontrolsüz bir şekilde çoğalarak kanserleşmesini tetikleyen sebebin ne olduğu, bu hastalığın en çok merak edilen sorularının başında gelmektedir.

Kanserde Kök Hücre

Kök hücrelerimiz vücudumuzdaki tüm diğer hücrelerin ham maddeleridir. İnsan gelişiminde, embriyonik kök hücreler vücuttaki herhangi bir hücreye dönüşme yeteneğine sahiptir. Embriyonik kök hücreler çoğalırken, bu hücrelerin yavruları organları oluşturmaya başlar. Böylelikle embriyonun bebeğe dönüşmesi sağlanmış olur.

Embriyonik kök hücreler doğumdan birkaç gün içinde yok olmaya başlar. Yetişkin kök hücreleri ise çok az miktarda bulunurlar ve yalnızca bulundukları dokulardaki hasarlı hücrelerin yerine yeni hücrelerin oluşturulmasını sağlarlar. Yetişkin kök hücreler bölündüklerinde kendileriyle aynı özelliklere sahip hücreleri oluştururlar. Bu hücreler embriyonik kök hücreler gibi farklı hücrelere dönüşemezler.

Kanserleşme

Kanserlesşme kontrolsüz bölünen hücrelerin embriyonik kök hücre özelliklerine geri dönmesi

Kanserleşmede kök hücrenin rolü uzun süredir tartışılan bir konudur. Araştırmacılara göre kanserleşme, biriken genetik mutasyonlar (DNA hasarı gibi) sonucunda kontrolsüz bölünen hücrelerin bazılarının embriyonik kök hücre özelliklerine geri dönmesidir. Bu hücrelere uzun süreler boyunca bölünme ve yenilenme yeteneğine sahiptir. Bu tip hücrelere kanser kök hücreleri adı verilmiştir. 2012 yılında farklı ülkelerdeki üç araştırma grubunun araştırma sonuçlarına göre kök hücreleri beyin, deri ve bağırsak kanserlerinin büyümesini doğrudan tetiklemiştir.

Kanser kök hücreleri ilk olarak bir kan kanseri olan akut myeloid lösemide keşfedilmiştir. Daha sonra araştırmacılar beyin, meme, yumurtalık, kolon, pankreas, prostat ve deri kanserlerinde kanser kök hücreleri tespit etmişlerdir. Kanser kök hücrelerinin, kanserde ilaç dirençliliği ve kanserin nüks etmesinden sorumlu olduğu düşünülmektedir.

Kök Hücrelerinin Tespiti

Peki kanser kök hücrelerinin tespit edilmesi kanser tedavisi açısından ne anlama geliyor?

Kanser kök hücreleri geleneksel kanser tedavilerine karşı dirençlidir. Başarılı kanser tedavilerinden yıllar sonra bile kanserin nüksetmesinin altında yatan temel sebebin kanser kök hücreleri olduğu düşünülmektedir. Son yıllarda kanserli kök hücreleri hedef alan tedaviler geliştirilmeye çalışılmaktadır. Ancak kanserli kök hücreyi hedefleyen her türlü tedavi sağlıklı dokulara da yıkımlara yol açtığı klinik araştırmalarda gözlemlenmiştir. Bu sebeple kanserli kök hücre ile yetişkin kök hücreler arasındaki farklılıklar tanımlanmadan bu tür tedavilerden sonuç alınması oldukça zor gözükmektedir.

Bu yazılarımız ilginizi çekebilir:

• Kanser Nedenleri Nelerdir? Kansere Neden Olan Beklenmedik 11 Etken
• Biyolojik Kanser Terapileri Nedir? Faydaları ve Yan Etkileri
• Neden Kanser Oluyoruz? Ellerimizle Kendimizi Nasıl Hasta Ediyoruz?
• Kalıtsal Kanser ve Genler

Kaynak:

1. Reya, T; Morrison, SJ; Clarke, MF; Weissman, IL (Nov 1, 2001).
Stem cells, cancer, and cancer stem cells.
Nature 414 (6859): 105–11

2. Dirks, P (Jul 1, 2010).
Cancer stem cells: Invitation to a second round.
Nature 466 (7302)

3. Lobo, N. A., Shimono, Y., Qian, D. & Clarke, M. F.
The biology of cancer stem cells.
Annu. Rev. Cell. Dev. Biol. 23, 675–699 (2007)

Prof. Dr. Mustafa Özdoğan kimdir?

Ne iş yapacağına veya kim olmak istediğine karar vermek birçokları için bir ömre sığmayan bir hasrettir. Talihsiz olayların güdülediği imkansız olduğu söylenen hedeflere ulaşma sevdası, ne yapmam ve kim olmam gerektiğini erken denilebilecek yaşlarda bana gösterdi.

Meslek hayatımda birçok defa masanın her iki tarafında da oturmanın bana farklı bir bakış açısı kazandırdığını biliyorum. Bu deneyimlerin en zorlusu, çok sevdiğim, bana onkologluğu öğreten değerli Hocam Prof. Dr. Mustafa Samur’un lösemi tedavi süreci idi.

Gerçeği arama, doğruyu ve güzeli paylaşma sevdası, bilime gönül vermiş herkesin ortak özelliğidir. Bilinen varlığı neredeyse tarih kadar eski bu hastalığı doğru bir şekilde anlama ve anlatma çabamız bu web sitesinin çıkış noktası olmuştur. Dilerim buradaki emekler sağlıklı yaşamın desteklenmesi, kanserin anlaşılması, korkulur bir hastalık olmaktan çıkması, ve kanser araştırmalarının gelişmesi için bir umut ışığı olur.

Mart 2006’da Doçent, Haziran 2011’de Profesörlüğe atandım ve 2011 yılından beri, Antalya Memorial – Medstar Kanser Merkezi Başkanlığı’nı ve bu hastanelerdeki Tıbbi Onkoloji Kliniklerinin sorumluluğunu yürütmekteyim. Web Sitesi ve iletişim için: drozdogan.com