Gün geçmiyor ki yeni bir popüler beslenme programı çıkmasın. Kan gruplarına göre beslenme de son zamanlarda oldukça popüler olan beslenme programlarından bir tanesi. Peki hakkında kitapların yazıldığı, televizyon programlarının konu edindiği ve halka duymak istediklerini söyleyen, bilimsel temelleri olmayan bu diyeti ne kadar tanıyoruz.
Bu yazımızda kan gruplarına göre beslenme nedir, tarihçesi, kan gruplarına göre diyet listelerinin zararları konusunda bilgi vereceğiz.
Kan Gruplarına Göre Beslenme Nedir?
Kan gruplarına göre beslenme düzenini ortaya çıkaran düşünce; vücudumuza aldığımız besinlerin kan gruplarıyla ilişkili olduğudur. Çünkü, alınan besinlerdeki bileşenlerin (özellikle lektinlerin) kanı olumlu ya da olumsuz şekilde etkilediği, bu duruma göre beslenmenin düzenlenmesi gerektiğine inanılmaktadır. Bu görüşe göre kandaki yararlı bileşenler kanın akış hızını artırırken, zararlı bileşenler akış hızını azaltmaktadır. Ayrıca zararlı bileşenler kan yoluyla organlara taşınarak hastalıklara sebep olmaktadır. Bu nedenle sağlıklı beslenme için bu beslenme düzenine inanılmaktadır.
İlk olarak kan gruplarına göre beslenme hikayesinin tarihçesini ele alalım.
Kan gruplarına göre diyet tarihçesi
Bu diyetin oluşumu yaklaşık olarak 150 yıl öncesine dayanmaktadır. Kanın gruplarının olduğunun anlaşılması ile kan gruplarına göre beslenme düzeninin temeli atılmıştır. Her kan grubunun birbirinden farklı olması ve kendi içinde farklı maddeler ile çökelmelere uğramasının anlaşılması üzerine beslenmenin de kan grupları üzerine etkisi araştırılmaya başlanmış. Kandaki antikor ve antijenlerin farklı kan grubuyla çökelti oluşturup, yapışkan hale gelmesi, akışkanlığının bozulması gibi nedenlerle alınan gıdaların da kanda değişmelere sebep olduğu iddaa edilmiş ve kan gruplarına göre diyet listeleri oluşturulmuştur. Böylelikle kan gruplarına göre beslenme hipotezinin temelleri atılmış oldu.
Hangi Kan Grubu Nasıl Beslenmelidir?
Bu diyette her kan grubu için özel bir sistem geliştirilmiştir. Bu sistemde kişiler için yararlı ve zararlı besinler belirlenmiştir. Beslenme yararlı besinler ile yapılması temel prensipken, yararlı besinler aynı zamanda en iyi ilaçlar olarak kabul ediliyor. Ayrıca her kan grubunun yapması gereken sporlar da belirtiliyor.
Bu yazımız ilginizi çekebilir: Beslenme Alışkanlıkları, Vejetaryenlik, Etçillik, Obezite ve Evrim
0 Kan Grubuna Göre Beslenme (Sıfır Kan Grubuna Göre Beslenme)
Bu teoriye göre 0 kan grubu olan kişiler için yararlı ve zararlı besinler vardır. Bu besinlerin tüketilmesi veya kısıtlanmasının kişinin sağlığı ile doğrudan ilişkili olduğu görüşü hakimdir.
0 (Sıfır Kan Grubu) için yararlı yiyecekler
- Etler: Dana eti, sığır eti, kuzu eti, koyun eti, yabani hayvan eti (geyik eti), karaciğer ve yürek
- Deniz ürünleri: Morina, kalkan, ringa, uskumru, turna, alabalık, sardalye, dil balığı, kılıç balığı, sarı ve beyaz levrek
- Yağlar: Keten tohumu yağı, zeytinyağı, ceviz yağı
- Kabuklu yemişler: Kavrulmamış kabak çekirdeği, ceviz
- Bakliyat: Börülce
- Sebzeler: Enginar, yerelması, lahana, brokoli, kabak, balkabağı, hindiba, sarımsak, pırasa, ıspanak, bamya, soğan, marul, maydanoz, şalgam, deniz yosunu, tatlı patates, kırmızı ve yeşil biber
- Meyveler: İncir, üzüm, erik, kiraz, vişne, greyfurt, karpuz, ananas, karadut
- Çaylar ve meyve suları: Ananas ve erik suyu, soda ve maden suyu, yeşil çay
Sıfır (0 kan grubu) için zararlı yiyecekler:
- Salam, sosis gibi karışık et ürünleri ve süt ürünleri (serbest olanlar hariç)
- Tahıllar (özellikle buğday ve mısır)
- Zeytin ve keten yağı hariç rafine edilmiş yağlar,
- Hazır turşular, dondurma, yerfıstığı, siyah çay, kahve, kavrulmuş kuru yemişler, karnabahar, domates salçası, tatlandırıcılar, sirke
Sıfır (0 kan grubu) için yenmesi serbest yiyecekler:
- Tavuk, hindi, taze yumurta, tereyağ, kefir, yoğurt, beyaz peynir, tulum peynir (peynirler haftada en fazla 3 kez tüketilebiliyor.)
- Barbunya, fasulye, patlıcan, doğal zeytin, meyveler, nohut, pirinç
Sıfır (0 kan grubu) için yapılması gereken egzersizler:
- Ağırlık kaldırma, aerobik, yüzme
A Kan Grubuna Göre Beslenme
A kan grubuna göre beslenme düzeninde yararlı ve zararlı yiyeceklerin listesi aşağıdaki gibidir. Bu kan grubuna sahip kişilerin de kan gruplarına göre diyet uygulaması gerektiği görüşü bilimselliğe dayanmamaktadır.
A kan grubuna göre yararlı yiyecekler (en iyi ilaçlar):
- Balıklar, Zeytinyağı
- Yerfıstığı, kabak çekirdeği, badem gibi kuruyemişler, ceviz
- Kuşburnu, papatya, kahve, yeşil çay gibi içecekler
- Keten tohumu, kekik, biberiye, kimyon, sarımsak, soğan
- Börülce, mercimek, soya ve ürünleri, çavdar ekmeği, yulaf ekmeği, karabuğday ekmeği
- Enginar, karalâhana, havuç, pazı, beyaz lahana, brokoli, yer elması, kereviz ve bütün yeşil yapraklı sebzeler
- Kayısı, vişne, dut, incir, üzüm, kiraz, erik, limon, mürdüm eriği, zencefil, pekmez, greyfurt
A kan grubuna için zararlı yiyecekler:
- Tavuk ve hindi hariç tüm et ve et ürünleri, havyar
- Süt, tereyağ, dondurma, doğal olmayan zeytinler
- Patates, biberler, domates salçası, pul biber, tatlandırıcılar, sakız
- Kavrulmuş kuruyemişler, portakal ve suyu, gazoz, soda, maden suyu, şarap
A kan grubu için yapılması gereken egzersizler:
- Hızlı yürüme, dans, aerobik, yüzme, esneme hareketleri
B Kan Grubuna Göre Beslenme
Kan gruplarına göre yapılan genellemelerden bir tanesi de B kan grubuna göre beslenme teorisidir. Her kan grubunda olduğu gibi B grubunda da bazı besinlerin kişiye zarar vereceği genellemesi yapılmaktadır. Aynı zamanda bazı egzersizlerin B kan grubu kişilerde daha verimli olacağını savunmaktadır.
B kan grubuna yararlı yiyecekler (en iyi ilaçlar):
- Koyun, keçi, kuzu, yabani hayvan etleri
- Alabalık, levrek, sardalye gibi balıklar
- Süt, taze yumurta, yoğurt, peynirler, ceviz, zeytinyağı
- Fasulye, pirinç, yulaf, buğday
- Patlıcan, havuç, lahana, karnabahar, kereviz, patates, maydanoz
- Karpuz, erik, muz, üzüm, vişne, incir, yeşil çay
B kan grubu için zararlı yiyecekler:
- Tavuk eti, deniz ürünleri
- Dondurma, Hindistan cevizi, domates salçası, karabiber, tarçın
- Mercimek, nohut, kavrulmuş kuruyemişler, susam, mısır, çavdar ürünleri
B kan grubu için yapılması gereken egzersizler:
- Golf, aerobik, bisiklet, yüzme
AB Kan Grubuna Göre Beslenme
Bu teoriden nasbini alan son kan grubu ise AB dir. AB kan grubuna göre diyet düzeninde özellikle deniz ürünleri yasaktır. Hindi ve keçi etinin AB kan grubuna sahip olan kişilerde büyük oranda yararlı olacağı savunulmaktadır.
AB kan grubuna göre yararlı yiyecekler (en iyi ilaçlar):
- Hindi ve koyun eti, ton balığı, kırmızı levrek gibi balıklar, taze yumurta
- Keçi ve koyun sütü- peyniri, yoğurt, beyaz peynir
- Pirinç, yulaf, karabuğday ürünleri
- Ceviz yağı, zeytinyağı, keten tohumu, ceviz, zencefil, kimyon, kuşburnu, papatya, yeşil çay,
- Mercimek, karnabahar, salatalık, lahana, kırmızı pancar, yeşil yapraklı sebzeler, sarımsak, soğan, havuç
- İncir, kiraz, vişne, üzüm, erik, greyfurt, kivi, limon, ananas, pekmez
AB kan grubu için zararlı yiyecekler:
- Deniz ürünleri ve her türlü et (hindi ve koyun eti hariç)
- Mısır, buğday, çavdar, susam ürünleri, kavrulmuş kuruyemişler, ayçekirdeği, Hindistan cevizi,
- Börülce, pul biber, her türlü biber, enginar, her türlü katı ve sıvı yağ, domates salçası, hazır yiyecekler
- Kahve, siyah çay, portakal suyu, nar, muz, anason, avakado
- Süt, dondurma, tereyağ
AB kan grubu yapılması gereken egzersizler:
- Aerobik, dans, bisiklet, yüzme
Kan gruplarına göre diyetin zararları
- Bilimsel temellere dayanmayan bu teori ve bu teoriyi savunanlar insan sağlığını büyük oranda tehlikeye atmaktadır. Yıllardır gündemde olan ancak popüler olmak uğruna tekrar gündeme getirilen bu bayat diyet düzeninin uygulanmasını mantık çerçevesinde değerlendirmek mümkün değildir.
- Kişinin fizyolojik durumuna göre şekillendirmesi gereken beslenme düzeninin kan gruplarına göre ayarlanması bir çok kronik hastalığı beraberinde getirebilir. Sağlıksız bir toplumun oluşmasına sebep olabilir.
- Kan gruplarına göre beslenmede hatalı besin seçimleri mevcut hastalıkların ilerlemesine veya tetiklenmesine neden olabilmektedir.
- Kişide bir besine karşı intolerans veya alerji bireysel olabilirken bunu aynı kan grubuna sahip milyonlarca insana genellemek hatalı bir yaklaşımdır.
- Özellikle metabolik hastalıklarda beslenme planı sıkı takip gerektirmektedir. Besin eliminasyonlarının ve kısıtlamaların bulunduğu hastalıklarda, kişi kan grubuna göre beslenmeye çalışırsa mevcut hastalığının seyrini olumsuz yönde etkileyebilmektedir.
- Listede yararlı görülen besinlerin aşırı tüketimi diyabet, hipertansiyon, obezite ve uzun vadede kanser gibi bir çok hastalığın oluşmasına sebep olabilir.
- Kan gruplarına göre beslenme listesinde zararlı olarak nitelendirilen besinlerin hiç tüketilmemesi malnütrisyona, anemiye, bağışıklık sisteminin zayıflamasına ve bir çok akut ve kronik hastalığın oluşmasına sebep olabilir.
- Kan grubunun çeşidine göre önerilen egzersizler ise kişinin fizyolojik durumuna uygun olmayabilir, uygulanmaya çalışılması bir takım sakatlık ve rahatsızlıklara neden olabilir.
- Kan gruplarına göre beslenme sağlıklı beslenme ilkelerine ters düşen, yeterli ve dengeli beslenmenin sağlanmasının mümkün olmadığı, bilimle bağdaşmayan bir beslenme çeşididir.
(Katkı: Akın Fatih YILDIZ)
Kan gruplarına göre beslenme diyetisyen yorumu:
Bu beslenme düzenine dikkatli bir şekilde bakıldığında uygulanabilirliğinin zor olduğu görülmektedir. Ayrıca bu tarz bir beslenme her bir özelliği ile farklılık gösteren insanların hepsine genellemek doğru değildir.. Kişilerin beslenmesi farklı özelliklere sahiptir. Sadece kan grubuna göre bağlanamayacak kadar çok faktöre bağlı olarak beslenme sistemi değişmektedir. Aynı kan grubuna sahip milyonlarca insan vardır. Ancak yaşam şartları, bulundukları ülkeler farklı olduğu için beslenmeleri de farklıdır. Kan gruplarına göre beslenme veya diyet şeklinde beslenmeyi sınırlayamaz ve genelleyemeyiz. Çünkü diyet kişiye özeldir.
Yazar: Ayşe Kaplan
Selçuk Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü mezunu olan Diyetisyen Ayşe Kaplan, halen Selçuk Üniversitesi Besin Hijyeni ve Teknolojisi Anabilim Dalında yüksek lisans eğitimine devam ediyor. İlgi alanları : Kardiyoloji Diyetisyenliği, Çocuk Hastalıkları,h astalıklarda Diyet Tedavisi, Sporcu Beslenmesi, Bireysel Koçluk, Diyabet ve Tedavisi, ISO 22000 Gıda Güvenliği Sistemleri, OHSAS 8001 İş Sağlığı ve Güvenliği, ISO 9001 Kalite Yönetim Sistemi, ISO 14001Çevre Yönetim Sistemi